Bir meşe palamudu ek belki barış olur – Sabah

Beatles’ın unutulmayan üyesi John Lennon’ın eşi Yoko Ono’nun 80. doğum günü nedeniyle yayımlanan Meşe Palamudu adlı kitabı, çok yakında Türkçede… Kitap Ono’nun çizimleri ve Zen düşüncesinden ilham alan açıklamalarından oluşuyor.

Zehra Tugal- Sabah (29.05.2014)

Yoko Ono’yu John Lennon’ın esi olarak tanımlamak büyük haksızlık fakat dünyanın gözü Beatles’ın en ünlü elemanıyla yaptıgı evlilikten sonra ona çevrildi. Kimileri grup üzerinde olumsuz etkisi oldugunu söyler ama aslında, tarihsel gerçekler Yoko Ono’nun Lennon’ın sanatsal kisiligine ve politik tutumuna çok büyük katkıda bulundugunu gösteriyor. Tanısmaları Ono’nun bir sergisinde gerçeklesiyor, baslangıçta birbirlerinin sanatsal ve entelektüel yönlerinden etkileniyorlar, ask daha sonra geliyor. Yoko Ono, 20. yüzyılın sanat tarihine kattıgı önemli isimlerden biri; Dogu ve Batı kültürlerinden aldıgı unsurları basarıyla bir araya getiriyor, plastik sanatlar, müzik ve siirle ugrasıyor. Barıs için verdigi mücadeleyi de her röportajında vurguluyor.

ZOR BİR HAYATI OLDU 

Yoko Ono, soylu bir babanın ve varlıklı bir annenin kızı olarak Tokyo’da dünyaya geldi, gençligi ABD ve Japonya arasında mekik dokuyarak geçti, Ikinci Dünya Savası sırasında Japonya bombalandıgında oradaydı. Aile savas sonrasında çok zor günler yasadı, en nihayetinde hep birlikte ABD’ye kapagı attılar. Yoko Ono burada sanat egitimi almaya, bohem çevrelerde takılmaya basladı. Evlendi, bir kızı oldu ancak bosandıktan sonra eski esi kızını yıllarca ona göstermedi. Bu, savas sonrası yasadıkları yoksulluktan sonra hayatının en büyük travmalarından biri oldu. John Lennon üçüncü esi. Bes yıl kadar evli kaldıktan sonra bosanmanın esigine geldiler, bir buçuk yıl ayrı yasadılar, sonra tekrar bir araya geldiler, bir ogulları oldu. Beatles dagılmıstı, John Lennon evde, oglu Sean’e bakıyordu. Ve herkesin bildigi gibi, Aralık 1980’de bir suikasta kurban gitti. Onun ölümü Yoko Ono’yu çok sarstı ama yıkılmadı. John Lennon’ın anısını yasatacak birçok faaliyet yürüttü ama kendisi de üretmeye devam etti. Müzik bastan beri onun için önemli bir ilgi alanı olmustu; John Cage, Ornette Coleman gibi isimlerle isbirligi yaptı. Elvis Costello, Roberta Flack, Eddie Money, Rosanne Cash ve Harry Nilsson, Ono’nun 50. dogum günü için onun çesitli sarkılarını, Every Man Has a Woman adlı albümde yorumladı. Bu arada kavramsal sanatla ilgilenmeye devam ediyordu. 1964 yılında yayımlanan ilk kitabı Grapefruit da bu çalısmaların bir parçasıdır. Kitabın adı yani greyfrut Yoko Ono’nun kendisini temsil ediyor. Ono, greyfurtu portakal ve limonun bir melezi olarak tanımlıyor ve bu isimle kendi ruhsal melezligini simgeledigini ifade ediyordu. Kitap Ono’nun çizimleri ve Zen düsüncesinden ilham alan bazı açıklamalardan olusuyor. Grapefruit ilk yayımlanısının ardından defalarca basıldı. Her yayınlandıgı ülkede büyük ilgi gördü. Geçtigimiz yıl yayımlanan Mese Palamudu/Acorn ise yine açıklamalardan, Ono’nun çizimlerinden olusuyor ve bir anlamda neredeyse 50 yıl önce yayımlanan Grapefruit’un bir devamı niteliginde. Yoko Ono’nun 80. dogum günü serefine yayımlanan Mese Palamudu’nun bir de küçük öyküsü var. John Lennon ve Yoko Ono 1968 yılının haziran ayında Ingiltere’deki Coventry Katedrali’nin bahçesine birer mese palamudu eker. Bir yıl sonra evlenecek olan çift, bu tohumların dünya barısı dileklerini temsil ettigine inanmaktadır. Evlenmelerinin ardından aralarında Kamboçya, Arjantin, Israil, Kanada’nın bulundugu ülkelerin devlet baskanlarına birer mese palamudu göndererek barısın “canlı heykelleri” olarak tanımladıkları bu tohumların ekilmesini isterler. Iyi ve kötü tepkiler alırlar, örnegin Malezya Kralı mese palamudunun sarayının bahçesine ekilecegini bildiren bir mektup gönderir çifte.

BİLGELİK DÖNEMİNİN ESERİ 

Grapefruit Ono için John, Sean, zorluklar ve basarıyla geçen bir ömür önceydi. Onu kaleme alan, sanatta denemelere açık özgür bir ruhtu. Mese Palamudu ise onlarca, yüzlerce insana, sanatçıya ilham vermis, yılların, acıların ve sevinçlerin bilgelestirdigi bir kalemin eseri. Kitapta yer alan çizimlerin önemli bir kısmı 1996- 1997 yılları arasında bir web projesinde yayınlanmıs. Yoko Ono’nun her birini birer mese palamudu olarak tanımladıgı açıklamalar haiku geleneginden ilham alan açıklamalar her okuyana farklı seyler hissettiriyor, düsündürüyor. Mese Palamudu, geçen ay kurulan Güldünya Yayınları’nın ilk kitabı olarak raflarda yerini alacak. (Yoko Ono’yu Twitter’dan takip etmek isterseniz hesabı söyle: https://twitter.com/yokoono)